Dr Michał Marczak urodził się 20 września 1886 roku w Grywałdzie na Podhalu. Był synem Wojciecha i Katarzyny z Kowalczyków-Prawdzianki. Po ukończeniu szkoły powszechnej, w rodzinnej miejscowości, w 1900 roku rozpoczął naukę w I Państwowym Gimnazjum w Nowym Sączu. Już w gimnazjum realizował swoje pasje. Angażował się się między innymi w organizację w Grywałdzie biblioteki krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, której w 1907 roku został mianowany kierownikiem. W tym też czasie napisał do biskupa tarnowskiego memoriał, oparty na badaniach historycznych, w którym prosił o odnowienie parafii w Grywałdzie. Egzamin maturalny zdał 25 maja 1908 roku i dalszą naukę kontynuował w gimnazjum w Nowym Sączu. Po skończeniu gimnazjum rozpoczął studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W okresie studiów, z uwagi na bardzo ciężka sytuację materialną, zmuszony był podjąć pracę zarobkową. Początkowo pracował w Żarkach jako nauczyciel a od 1910 roku w Krakowie, między innymi przy opracowywaniu księgozbioru Czytelni Akademickiej, Biblioteki Czartoryskich i Biblioteki Polskiej Akademii Umiejętności. Po uzyskaniu absolutorium, 13 czerwca 1913 roku, został zatrudniony przez Zdzisława Jana Tarnowskiego jako bibliotekarz w Dzikowie. Podczas pierwszego pobytu w Dzikowie, który trwał do 1930 roku Michał Marczak oprócz prac nad skatalogowaniem zbiorów (30 tysięcy woluminów) zinwentaryzował i zabezpieczył bibliotekę parafialną w Miechocinie. Pracował także jako nauczyciel w Państwowym Gimnazjum w Tarnobrzegu.
W tym okresie Michał Marczak opublikował szereg opracowań regionalnych, w tym poświęconych powiatowi tarnobrzeskiemu między innymi takich jak Biblioteka Tarnowskich w Dzikowie (1921), Genealogia Ślepowronów Rybczyńskich z Wielowsi (1922), Drukarnie i druki tarnobrzeskie 1900-1924 (1924), Hetman Jan Tarnowski (1926), Zabytek dawnego szkolnictwa parafialnego w Miechocinie (1926), Obecny powiat tarnobrzeski w świetle metryk parafialnych z XVII. i XVIII. wieku (1928), Pozostałość dawnej kultury ludowej na tle dzisiejszej w powiecie tarnobrzeskim i w okolicy Koprzywnicy (1929). Był również współautorem Ilustrowanego Przewodnika po Pieninach i Szczawnicy (1927). Ponadto jego artykuły drukowane były w pismach ogólnokrajowych i regionalnych, między innymi w „Przewodniku Bibliograficznym”, „Pamiętniku Świętokrzyskim”, „Wieściach Nadwiślańskich”, „Gazecie Podhala”, „Gazecie Powszechnej”, „Czasie", „Głosie Narodu", „Głosie Ziemi Tarnobrzeskiej" i „Obywatelu”.
Po pierwszej wojnie światowej utworzył w zamku szkółkę dla dzieci z Dzikowa i Tarnobrzega. Został sekretarzem Powiatowego Komitetu Pomocy Jeńcom. Był także radnym Rady Gminnej w Dzikowie oraz członkiem Wydziału Szkolnego w Tarnobrzegu.
W 1927 r., podczas pożaru Zamku Dzikowskiego kierował akcją ratowania zbiorów, z których ocalało około 60% starodruków, wszystkie rękopisy i około 75% nowych książek. Opis tamtych wydarzeń został opublikowany przez Marczaka na łamach „Czasu”, „Głosu Narodu” i „Dziennika Poznańskiego”.
W 1929 roku na podstawie rozprawy Powiat tarnobrzeski pod rządami austriackimi uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim tytuł doktora filozofii.
W 1930 roku opuścił Dzików, przeniósł się na Polesie, gdzie podjął prace jako wizytator szkolny, kierownik oświaty pozaszkolnej w Brześciu oraz kierownik tamtejszej Centralnej Biblioteki Pedagogicznej. Podczas czteroletniego pobytu opracowuj Przewodnik po Polesiu (1935). Pod koniec 1934 roku został przeniesiony do Warszawy, na stanowisko radcy ministerialnego, kierownika Pracowni Oświaty dla Dorosłych Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Jednocześnie włączył się aktywnie w działalność Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego jako członek zarządu, prowadząc jego bibliotekę oraz uczestnicząc w redagowaniu "Słownika Geograficznego" i rocznika "Ziemia". W 1938 roku publikuje autobiograficzne Dzieje pastuszka. Wiosną 1939 roku, wspólnie z kolejnym dziedzicem Dzikowa, Arturem Tarnowskim opracowuje plan zabezpieczenia zbiorów dzikowskich na wypadek wojny.
We wrześniu 1939 roku odmówił ewakuacji i wraz z personelem ministerstwa i pozostał w Warszawie. Kierował obroną przeciwlotniczą budynku ministerstwa przy Alei Szucha 25, zaś po zajęciu stolicy przez Niemców, opiekował się pracownią biblioteczną, aż do obsadzenia budynku przez gestapo. W latach okupacji angażował się się w tajne nauczanie, oficjalnie pracując jako nauczyciel w szkole powszechnej w Wilanowie.
Tuż przed wybuchem powstania, w lipcu 1944 roku, Michał Marczak powrócił do Dzikowa, by zająć się ukrytymi zbiorami Tarnowskich. Tu zastało go wkroczenie wojsk radzieckich i Ludowego Wojska Polskiego. Po upaństwowieniu zbiorów dzikowskich został mianowany, przez ówczesne władze, kustoszem biblioteki oraz pełnomocnikiem rządu do tworzenia w zamku Tarnowskich "Muzeum Północnej Części Województwa Rzeszowskiego". Uczył także historii w Liceum Rolniczym w Dzikowie.
Zmarł nagle 18 listopada 1945 roku w Tarnobrzegu.
